خشکی دهان به وضعیتی اطلاق می شود که در آن غدد بزاقی دهان شما بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن دهان ایجاد نمی کند . خشکی دهان دراغلب موارد به دلیل عارضه جانبی برخی از داروها یا مشکلات پیری یا در نتیجه پرتودرمانی برای سرطان بوجود می آید . در بعض مواقع نیز ممکن است ناشی از یک بیماری زمینه ای باشد که مستقیماً بر غدد بزاقی تأثیر می گذارد . در واقع بزاق با خنثی سازی اسیدهای تولید شده توسط باکتری ها ، محدود کردن رشد باکتری ها و شستشوی ذرات غذا ، در جلوگیری از پوسیدگی دندان موثر می باشند .
بزاق همچنین توانایی چشایی شما را افزایش و جویدن و بلعیدن آن را آسان می کند . بعلاوه می توان گفت که آنزیم های موجود در بزاق برای هضم غذا بسیار موثر می باشد . کاهش بزاق و خشکی دهان عاملی موثر برای ایجاد مزاحمت در مواردی که تأثیر عمده ای در سلامت عمومی و دندان ها ، لثه ها ، اشتها و لذت بردن از غذا دارد ، می باشند . همچنین باید توجه کرد که درمان خشکی دهان به علت آن بستگی دارد و می تواند از طرق مختلفی انجام گیرد . در ادامه مقاله هلث نوت همراه ما باشید تا برخی از مهم ترین علل بوجود آمدن این عارضه و راه های درمان آنرا بیان کنیم .
علائم خشکی دهان
شناخت علائم بوجود آمدن یک عارضه می تواند در تشخیص زود هنگام و انجام اقدامات موثر برای رفع آن بیماری موثر باشد . شایان ذکر است اگر بزاق کافی تولید نمی کنید ، ممکن است تمام یا بیشتر اوقات این علائم و نشانه ها را مشاهده کنید که عبارت اند از :
- تشنگی مکرر
- بوی بد دهان
- تغییر حس چشایی
- زبان خشک یا شیاردار
- چسبیدن رژ لب به دندان
- احساس خشکی در گلو
- بزاق که ضخیم و رشته ای
- زبانی خشک ، قرمز و خام
- مشکل جویدن ، گفتار و بلعیدن
- خشکی یا گلو درد و گرفتگی صدا
- مشکلات در استفاده از پروتزهای مصنوعی
- خشکی یا احساس چسبندگی در دهان شما
- احساس چسبندگی و خشکی در دهان
- احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن در دهان و به ویژه در زبان
- مشکلات گفتاری یا مشکل در چشیدن ، جویدن و بلعیدن
- گرفتگی صدا ، خشک شدن مجاری بینی ، گلودرد
- زخم در دهان زخم یا شکاف پوست در گوشه های دهان ؛ لب های ترک خورده
علل خشکی دهان
شناخت علت های بوجود آمدن این بیماری می تواند در جلوگیری از آنها که در نهایت منجر به جلوگیری از خشکی دهان می باشد ، موثر واقع شود . در واقع خشکی دهان هنگامی ایجاد می شود که غدد بزاقی دهان بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن دهان شما ایجاد نکنند . درست کارنکردن این غدد ممکن است ناشی از عومل ذکر شده در زیر باشد که عبارت اند از :
آسیب عصبی
شایان ذکر است که آسیب یا جراحی که باعث آسیب عصبی به سر و ناحیه گردن شما می شود ، می تواند منجر به خشکی دهان شود .
سرطان درمانی
داروهای شیمی درمانی نیز می توانند ماهیت بزاق و میزان تولید شده را تغییر دهند . این امر ممکن است موقتی باشد ، پس از پایان درمان جریان بزاقی طبیعی برمی گردد . همچنین درمان های پرتوی سر و گردن می تواند به غدد بزاقی آسیب برساند و باعث کاهش چشمگیر تولید بزاق شود . این ممکن است موقت یا دائمی باشد ، بسته به دوز تابش و منطقه تحت درمان است .
سالخوردگی
از دیگر علت های بوجود آمدن این عارضه سالخوردگی می باشد . بسیاری از افراد مسن با افزایش سن خشکی دهان را تجربه می کنند . عوامل موثر شامل استفاده از برخی داروها ، تغییر در توانایی بدن برای پردازش دارو ، تغذیه ناکافی و مشکلات سلامتی طولانی مدت می باشد .
داروها
صدها دارو از جمله بسیاری از داروهای بدون نسخه ، خشکی دهان را به عنوان یک عارضه جانبی ایجاد می کنند . برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی ، فشار خون بالا و اضطراب ، همچنین برخی داروهای ضد هیستامین ، ضد احتقان ، شل کننده های عضلانی و داروهای ضد درد از جمله انواع احتمالی ایجاد این مشکل هستند .
سایر عوامل
خشکی دهان می تواند به دلیل برخی شرایط سلامتی مانند دیابت ، سکته مغزی ، عفونت مخمر (برفک) در دهان شما ، بیماری آلزایمر یا بیماری های خود ایمنی مانند سندرم شوگرن یا اچ آی وی باشد . خروپف و تنفس با دهان باز نیز به خشکی دهان کمک می کنند . بعلاوه استعمال دخانیات و نوشیدن الکل نیز می تواند علائم خشکی دهان را افزایش دهد .
زمان مراجعه به پزشک
خشکی دهان به ندرت مسئله جدی است . گاهی اوقات این نشانه این است که شما فقط کمی کم آب هستید . در اینجا برخی از علائمی را که در صورت مشاهده هر یک از آنها باید به پزشک مراجعه کنید را ذکر کرده ایم :
- افسردگی
- کم خونی
- دیابت نوع 2
- بیماری کلیوی
- اختلال اضطراب
- کمبود مواد مغذی
- بیماری پارکینسون
- اختلالات خود ایمنی
تشخیص خشکی دهان
تشخیص زود هنگام این عارضه ، همچنین به دنبال آن انجام اقدامات موثر برای رفع آن ، امری بسیار ضروری می باشد ؛ چراکه پیشروی آن می تواند سبب ایجاد سایر شرایط سلامتی برای افراد شود . در اینجا برای تعیین علت خشکی دهان ، پزشک احتمالاً سابقه پزشکی شما و تمام داروهای مصرفی شما از جمله داروهای بدون نسخه را بررسی کرده و دهان شما را معاینه می کند .
بعضی اوقات نیز ممکن است شما نیاز به آزمایش خون ، اسکن تصویربرداری از غدد بزاقی یا آزمایشاتی داشته باشید که میزان بزاق شما را اندازه گیری می کند تا علت خشکی دهان مشخص شود . اگر پزشک شما شکایت از خشکی دهان شما توسط سندرم شوگرن دارد ، ممکن است یک نمونه کوچک از سلول ها (نمونه برداری) از غدد بزاقی لب شما برای آزمایش ارسال شود .
درمان خشکی دهان
در واقع درمان این عارضه به علت خشکی دهان بستگی دارد . پزشک یا دندانپزشک ممکن است از شما بخواهد ، داروهایی که باعث خشکی دهان می شوند را تغییر دهید . اگر پزشک شما دلیل این امر را دارو دانست ، ممکن است دوز شما را تنظیم کند یا شما را به داروی دیگری سوق دهد که باعث خشکی دهان نشود . همچنین محصولی را برای مرطوب سازی دهان توصیه کنید .این موارد می تواند شامل دهانشویه های تجویز شده بدون نسخه ، بزاق مصنوعی یا مرطوب کننده های مرطوب کننده برای روانکاری دهان شما باشد .
دهان شویه هایی که برای خشکی دهان طراحی شده اند ، به خصوص آنهایی که دارای زایلیتول هستند ، مانند دهان شویه دهان خشک بیوتن یا دهانشویه اکت دهان ، که محافظت در برابر پوسیدگی دندان را نیز فراهم می کند ، می توانند موثر باشند . شایان ذکر است ، اگر دچار خشکی دهان شدید هستید پزشک یا دندانپزشک ممکن است داروهایی را برای تحریک بزاق تجویز کند . بعلاوه ، برای جلوگیری از ایجاد حفره ، دندانپزشک ممکن است شما را در سینی های حاوی فلوراید قرار دهد که شما آنها را با فلوراید پر می کنید و شب ها روی دندان های خود می پوشید . همچنین ممکن است برای کنترل حفره ها استفاده هفتگی از شستشوی کلرهگزیدین را توصیه شود . بنابراین ، محافظت کردن از دندان های خود امری بسیار مهم می باشد که باید بدان توجه نمود .
درمان های خانگی خشکی دهان
علاوه بر توصیه های پزشک ، برخی نکات ممکن است به رفع علائم خشکی دهان کمک کند . برای مرطوب شدن دهان خود در طول روز جرعه جرعه آب یا نوشیدنی های بدون قند یا مکنده های یخی بخورید و در طول وعده های غذایی آب بنوشید تا به جویدن و بلع کمک کند . همچنین آدامس بدون قند بجوید یا آب نبات های سفت و بدون قند را بمکید . شایان ذکر است ، محصولاتی که حاوی زایلیتول هستند نیز ممکن است به جلوگیری از پوسیدگی کمک کنند . با این حال ، در بعضی از افراد ، زایلیتول که اغلب در آدامس های بدون قند یا آب نبات های بدون قند یافت می شود و در صورت مصرف زیاد ممکن است باعث گاز یا اسهال فرد شود . در ادامه باید از محصولی که می تواند علائم شما را بدتر کند ، اجتناب کنید که در اینجا برخی از مهم ترین آنها را ذکر کرده ایم :
- آنتی هیستامین ها و ضد احتقان های بدون نسخه : این موارد می توانند خشکی دهان شما را بدتر کنند .
- کافئین و الکل : این محصولات می توانند باعث خشکی و تحریک شوند . از دهان شویه حاوی الکل استفاده نکنید .
- توتون و تنباکو : در صورت سیگار کشیدن ، این کار را متوقف کنید ، زیرا محصولات دخانیات می توانند دهان شما را خشک کرده و این عارضه را تحریک کنند .
- غذاهای قندی یا اسیدی و آب نبات : این موارد احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می دهد . همچنین از غذاهای پرادویه یا شور پرهیز کنید زیرا باعث تحریک می شوند .
عوارض خشکی دهان
اگر بزاق کافی نداشته باشید ، دچار خشکی دهان می شوید . این امر می تواند منجر به برخی عوارض برای سلامتی شود که در اینجا برخی زا مهم تریت آنها را ذکر کره ایم که عبارت اند از :
- زخم های دهان
- عفونت مخمر در دهان شما (برفک)
- افزایش پلاک ، پوسیدگی دندان و بیماری لثه
- تغذیه نامناسب از داشتن مشکل جویدن و بلعیدن
- زخم یا شکاف پوست در گوشه های دهان ، یا ترک خوردن لب ها